Verhalenproject onGEHOORD
Verhalen van jongeren uit de bijzondere jeugdzorg
in het dorp van Kaprijke weven
Dit project ontstond uit een verlangen, potentie zien, een droom
Ik woonde jaren dicht bij Blij Leven, een kleine residentiële jeugdhulpvoorziening voor jongens in Kaprijke. Door de jaren heen ontmoette ik af en toe jongens die er verblijven, vooral in mijn tuin naast het schoolstraatje. Aan de andere kant van het schoolstraatje was een grote muur, die hun tuin omheinde.
Ik was verbaasd hoe weinig contact er was tussen jongeren en andere mensen in Kaprijke. En hoeveel vooroordelen er leefden.
Ik zag het voor me: hoe het dorpsleven en Blij leven meer met elkaar verweven zouden zijn, hoe er meer contacten en verbindingen zouden zijn, en hoe we daar allemaal beter van zouden worden.
Hoe een verhaal leidt tot een verhalenproject
Af en toe nodigde ik jongens uit, bv. om zonnebloemen in het straatje te planten. Toen ik voor de tweede keer met een jongere zonnebloemen plantte, schreef ik er een verhaal over. Ik deelde het met de begeleiders van Blij Leven en kreeg geen reactie. Toen ik het maanden later een tweede keer deelde, bleken ze ontzettend enthousiast en geraakt.
Met één van hen ging ik eens wandelen, en ik opperde veel ideeën.
Want aan hun kant van het schoolstraatje verlangden ze ook al even naar meer verbinding met de buurt.
Ze hadden oor naar mijn idee van een verhalenproject, en geraakt door dat eerste verhaal, gaven ze me meteen veel vertrouwen. Dus startten we een zoektocht naar subsidies. Die we, in samenwerking met Micheline van LEF, uiteindelijk vonden bij het omgevingsfonds Milde Meetjes.
De wens die we formuleerden – onGEHOORD
We willen de verhalen van de jongeren horen en die naar de buurt brengen.
Zo hopen we jongeren te zien en te horen. Niet alleen nu.
Hun verhalen te laten getuigen van hun kwetsbaarheid
én veerkracht. Iets wat elke mens kan (her)kennen.
Zo hopen we bij te dragen aan een genuanceerd beeld
over jongeren in de bijzondere jeugdzorg,
en stapjes te zetten naar meer begrip en interactie
tussen het dorpsleven en Blij Leven,
en tussen verenigingen, individuele buren en jongeren.
Mee bewegen en stil staan om tot gesprek te komen
In de lente van 24 zocht ik zorgzaam toenadering tot de jongeren van Blij Leven en vroeg ik hen om met me in gesprek of op stap te gaan. De begeleiders nodigden me vaak uit in het huis van Blij Leven. Ik overnachtte eens in een vrije kamer, bracht er tijd door op vrije dagen, zat vaker mee aan tafel tijdens het avondmaal. Het was wennen … geduldig zijn … aanwezig maar niet te aanwezig zijn … mee basketten … slingers en ballonnen ophangen voor een verjaardag … afwachten, vertrouwen winnen … De begeleiders deelden zelf ook veel ervaringen met me, en hielpen vaker om verbinding te leggen met de jongeren. Ik had een hele lijst met mooie vragen. Je thuis voelen was er een belangrijk thema in. Maar vaak heb ik de vragen aan de kant laten liggen, was het vooral zaak om te zoeken naar een ingang, naar ervaringen die ze wilden delen en naar de betekenis daarvan. Soms was het vertrouwen te groot, soms was er ineens een onverwachte openheid. Zoals de jongen die me op een dag vroeg of ik meteen meeging naar de boerderij waar hij zo graag gaat helpen en thuiskomt.
Ik werd uitgenodigd om mee te bewegen, verwachtingen los te laten, het soms echt niet te weten. Het leidde toch vaak tot mooie menselijke ontmoetingen.
Vooral de jongeren die wat ouder waren, + 18 jaar, deelden heel open. En namen de tijd om mooie vergelijkingen te laten ontstaan. Zoals vrienden als de snaren van een gitaar.
Ik werd zelf zo vaak geraakt. Ontroerd, onder de indruk, machteloos, …. En dat laaide het verlangen op om al die verhalen te delen, zorgzaam en oprecht, opdat mensen op hun beurt geraakt zouden worden.
Nadat ik de verhalen uitgeschreven had, lazen de jongeren ze met aandacht na, samen met mij of hun individuele begeleider, en pasten we aan, zodat ze kloppend en goed voelden.
Verhalennocturne en Luistertour
Samen met de begeleiders, jongeren en sympathisanten werkten we toonmomenten uit, in de eerste plaats voor de buurtbewoners. We bundelden onze organisatorische en creatieve krachten, naast de verhalen, maakten jongeren zelf filmpjes, schilderde de kokkin-huishoudhulp van Blij Leven (en tevens professioneel schilder) Barbara Tas het krachtige projectbeeld, en trok één van de begeleidsters prachtige foto’s voor de tentoonstelling, …
Tijdens de Verhalennocturne op 29 november 2024 brachten jongeren en begeleiders zelf hun verhaal, of lieten ze het voorlezen door VRT-journalist Ferre Windey, die de avond opluisterde. Na de verhalen, volgde een receptie, met warme babbels tussen de tentoonstelling.
De jongeren hadden de moed om zelf hun verhaal te brengen – één van hen noemde het een ‘once in a lifetime’ – of om te luisteren hoe Ferre hun verhaal bracht. Dat was best confronterend! Net als de vaak herkenbare verhalen van andere jongeren te horen.
Ik was zoooo blij dat alle jongeren (ook de jongeren die niet hadden willen spreken, of er nog niet lang waren) aanwezig waren, en om de verbonden en geraakte energie te ervaren onder alle – meer dan 70 – aanwezigen.
De volgende dagen konden mensen de Luistertour volgen, een wandeling in het dorp van Kaprijke met stops en luisterfragmenten. Mensen ontmoetten elkaar, begeleiders en soms een jongeren op één van de stops in de tuin van Blij Leven. Ook hier leidde dat tot ontroering, nieuw inzicht, zaadjes voor de toekomst …
Er is iets in beweging gezet…
Een twintigtal bezoekers spraken ook een boodschap in in de Babbelbox voor de jongeren en begeleiders: een verhaal dat ze zelf willen delen, een wens, een voorstel, iets wat hen raakte, … Met enkele bijzondere vragen zetten we hen op weg.
Het -veilig, niet meteen rechtstreeks – begin van een dialoog creëren, vond ik erg belangrijk. Een wederkerig proces. Eén die ook een kwetsbaarheid vraagt van de bezoekers. De Babbelbox was daar ons bescheiden antwoord op.
Enkele reacties die ik zelf kreeg:
– “Ik denk dat er iets moois in gang is gezet. Voor mij is er alleszins een deurtje opengegaan naar iets wat ik al heel mijn leven weet maar niet ken. Met deze initiatieven wordt de wereld groter door hem kleiner te maken of is het omgekeerd?
– “We zijn twee dagen later en ik ben nog met de verhalen bezig, en eigenlijk ook met mijn eigen kindertijd”
– “Mooi om te zien en ervaren hoe jullie met elke jongere keken hoe hun verhaal gebracht kan worden, wat ze zelf zien zitten, enzo, er spreekt zoveel liefde en zorg uit het project!”
En dat doet zo’n deugd. 🙂
Ik ben heel benieuwd hoe de beweging verder gaat, terwijl ik ondertussen zelf al een hele poos ben verhuisd, en ik hoop zo hard, dat de tijd, zorg en aandacht kan zijn, om die beweging verder te voeden en de kleine ontwikkelingen in het dorp van Kaprijke te zien en te vieren.
onGEHOORD was een project van LEF, Blij Leven en Gloed in Kaprijke, met de steun van Omgevingsfonds Milde Meetjes.
> de onGEHOORD projectpagina met audiofragmenten en babbelbox